Borsa Haram mı ? Borsadan Hisse Alınıp Satılabilir mi?

İnternette kullanıcıları sık sık Borsa Haram mı veya Borsa Caiz Mi sorusunu internette aratmaktadır. Bazı durumlar için merak edilen caiz mi suali, günlük yaşamda en çok borsa, katılım bankası ve altın hesabı için merak ediliyor. Peki, caiz ne demek? Caiz değildir ne demek? Caiz olmayan şeyler arasında borsa, katılım bankası, altın hesabı ve kasko yer alıyor mu? Borsa Haram mı Diyanet bu konu da ne diyor sizler için yazımızda belirttik.

Borsada kâr ya da zarar etme riski vardır. Borsada yatırım yaparken, esas itibariyle İslam’a ters ve haram statüsü kapsayan bir iş yapıyorsa onun borsadaki kıymeti de ona göre haramdır. Mesela alkol üretiyorsa siz o anapara hareketi içerisinde olamazsınız. Ama diyelim ki kumaş ve tekstil ürünleri üretiyorsa, bunun içinde olmak dinen haram değildir. Borsa Haram Mı

Günümüzde iktisadi ilişkilerin artıp sermaye piyasasının ehemmiyet kazanmasıyla pay senetleri sermaye piyasasının en ehemmiyetli aktörü haline gelmiştir, bir ortaklık evrakı olarak değil de bağımsız bir mal olarak alınıp satılmaya başlanmıştır.

Bu anlamda günümüzde borsanın esasını oluşturan hisse senedi alış ve satışına iki değişik açıdan bakmak gerekiyor;

1. Üretilmesi, alınıp satılması ve ticarî hizmeti caiz olan bir sektör ile meşgul bulunan işletmenin hisse senedini alarak ona ortak olmak kuşkusuz caizdir. Alan kişi veya kurum hissesini aldığı işletmenin malvarlığına payı nispetinde ortak olur, kâr ve zararına katılır, dilediği zaman da payını başkasına satabilir. Ülkemizde buna örnek verilebilecek şirketlerin rakamı da bir hayli fazladır.
2. Ait olduğu iktisadî bedelden bağımsız değer kazanıp kaybeden bir pay bonosunu eldeki parayı değerlendirmek, kıymetini gözetmek, iniş çıkışları takip ederek para kazanmak kastıyla alıp satmak ki, borsadaki alışverişler daha çok bu ikinci kasta müteveccihtir. Bu mantıkta borsaya yatırım yapmak bütün olarak değilse de biraz kumara, piyangoya benziyor. Reel kıymetin üstünde ve dışında hisselerin pahalanıp ucuzlamasına neden oluyor. Ekonomiye ve istihdama ciddi bir katkısı olmaksızın paralar kazanılıyor yada kaybediliyor. İşte bu açıdan borsa konusu insanlar arasında “oynamak” olarakta konuşulur bu yönüyle masum bir ticaret olarak değerlendirmek çok güç.

İSLAM ALİMLERİNE GÖRE BORSA HARAM MIDIR?

“İslam Konferansı Teşkilatı”na bağlı “İslam Fıkıh Akademisi”nin teşebbüsüyle 1988 senesinde Rabat’ta bir araya gelen Borsa Semineri’nin netice deklarasyonunda ve ismi geçen yüksekokulun 1992 senesinde Cidde’de yapılan VII. Dönem Buluşma’sında pay tahvillerinin kâr ve zarara ortak etmesi nedeniyle, kaide olarak helal olduğu, fakat şer’i kararının bunu çıkaran firmanın ticari operasyon ve emellerinin hukuki oluşuyla yakından alakalı bulunduğu belirtilmiştir.

Hissesi alınan firmanın faiz, alkol yapımı, üretimi ve ticareti, karaborsacılık, şike, palavra ve kandırma gibi dinen haram yollarla fayda sağlaması hâlinde, hisse senetlerinin alınıp satılması ve bundan kazanç elde etmenin haram ve günaha iştirak etmek olduğundan caiz olmayacağı bildirilmiştir.

Burada şunu da söylemek gerekir ki, faaliyet alanı haram konular olan, dinen yasak hizmet ve mal imalinde bulunma olmamakla birlikte, bazı haram işlere taraf olması nedeniyle firmanın kazancına haram hasılat karışmış olması hallerinde ise, hisse sahiplerinin bu ölçüyü takribî olarak hesaplayıp kendisinin hayır ve hasenat maksadı ile olmaksızın ve toplum hakkı olduğu inancı ile hayır yolunda harcaması nasihat edilmiştir.

Günümüzde ortaya çıkan fıkhî sorunlardan olan borsa ve hisse senetleri hakkında bir kısım çağdaş din âlimleri caiz değil derken, bir kısmı ise caiz olduğu istikametinde görüş bildirmişlerdir. Ancak hisse senedi alınacak olan şirketin yazımızın başında yazdığımız gibi İslam’ın haram kıldığı alkol veya domuz eti gibi mamullerin üretimi ve satışı ile ilgilenmemelidir.

Borsa İstanbul’da hisse senedi alıp satmanın İslami kaidelere uygun olup olmadığına, aşağıdaki maddeleri inceleyerek kararı vereceğiz:

1. Doğrudan faiz işlemleri yapan işletmelerin hisse senetlerini almak görüş birliği ile haramdır, asla alınmamalıdır. Bankalar, bankerlik ve tefecilik kuruluşları gibi şirketlerin hisseleri hiçbir zaman alınıp satılmamalı.
2. Şer’an mütekavvim olmayan, başka bir deyişle alınıp satılması helal sayılmayan şeylerin üretim ve alım-satımıyla uğraşan işletmelerin hisse senedini almakta aynıdır; rakı, şarap, bira gibi haram olan şeylerin üretimini yapan şirketler gibi.
3. Mütekavvim, başka bir deyişle alınıp satılması helal olan mal üretmekle birlikte, bizzat ortak olunan o malı faizli işlerler satan ve faiz nedeniyle elde ettiği kârı helal kârına karışan ve toplam kârının yarısı ve daha çoğunu faziden kazanan işletmelerin hisse senedini alıp satmak haramdır.
4. Ortak olunan şey helal bir üretim olmakla birlikte, firmayı elinde bulunduran Müslümanlar başka haram işlerle de uğraşıyorlarsa, onlardan hisse senedi alarak suretiyle onları desteklemek “günahta yardımlaşma” anlamına gelir. Oysa bu Kuran-ı Kerim’de kesin olarak yasak edilmiştir.
5. Yahudi ve Hristiyanların sahip olduğu firmalardan hisse senedi almak, başka hiç bir sakınca yoksa en azından mekruhtur. Fıkıh kitaplarımız okunduğunda; komünist, mason ve ateistlerin kontrolünde bulunan firmalardan hisse senedi almak caiz değildir neticesi çıkarılabilir.
6. Satın alınan payın fabrikanın tümüne nisbeti, başka bir deyişle kaçta kaçından ibaret olduğunu öğrenmek gereklidir. Başka bir deyişle alınan ölçü bilinmez olmamalıdır.
7. Mal olması gerekir. Anaparası olmayan vücuh-kredi firma gibi, bir müesesenin paylarını satın almak caiz değildir.
8. Hakikatinde helâl olan fakat İslâm’a uygun olarak çalıştırılmayan bir şirketin hisse senetlerine sahip olan birisinden alacağını alabilmek için, o kişinin hisselerini almak caizdir. Şu var ki, bu payları bir an evvel elden çıkarıp satmak gerekir. Ve bu arada payına bir kâr düşerse, onu kamu maslahatına veya yoksullara bağışlaması uygun olacaktır.
9. Yönetimine Müslüman kimselerin sahip olduğu, haram işlerle meşgul olmayan, daha  şeffaf olup satıma konu olan işletme varlığını dolayısı ile satılan hisseye düşen payı sarihçe bildiren, hisseleri isme muharrer olup, ortaklıktan ayrılmak isteyenlere bu imkânı sağlayan firmaların hisse senetlerini almak ittifakla caizdir.

KATILIM BANKACILIĞINDA HİSSE SENETLERİ

Bir diğer husus ise hisse senetlerinin nereden ne şekilde alınacağı gibidir. Hisse senedi alırken nasıl faizli iş yapan şirketler ve bankaların hisse senetlerini almak haramsa, helal olan bir şirketin hissesini faizli bir banka aracılığı ile almakta doğru değildir. Yukarı da verdiğimiz örnekle olduğu gibi ”günahta yardımlaşma” anlamına gelebilir.

Bu sebep ile alımı ve satımı helal olan şirket hisselerine Katılım Bankalarını aracılık ettirmeliyiz, faizli bankalarda borsa da işlem gören tüm hisseler alınıp satılabilirken Katılım Bankalarında sadece helal olarak işlem yapan hisseler satılmaktadır. Borsa Haram Mı

Katılım Bankalarında Hisse Senetleri seçimi, Katılım Bankacılığı prensipleri doğrultusunda oluşturulmuş Katılım Endeksi Kuralları esas alınarak yapılır. Borsa Haram Mı

Borsa İstanbul’da (BIST) işlem gören pay tahvillerinin Katılım Endeksi kriterlerine uyup uymadığının denetimi firmaların 6 aylık ve 12 aylık bilanço dönemlerine göre senede 2 defa yapılır.

Yapılan bu denetim sonucunda 2 dönem üst üste katılım endeksi kriterlerine uymayan pay tahvillerinin yalnızca satışına izin verilecek; Katılım Endeksi kriterlerine uyum sağlayana kadar bu tür hisse senetlerinin alış yapılmaz.

DİĞER DİNİ KONULU YAZILARIMIZ İÇİN

https://www.adresvetelefon.com/category/dini-bilgiler/